معرفی و بررسی فیلم فریدا (۲۰۰۲)

فیلم «فریدا» ساخت مشترک کانادا، مکزیک و آمریکا است که در سال ۲۰۰۲ در جشنواره فیلم ونیز برای اولین بار اکران شد. این فیلم به زندگی پرشور و ناآرام زن نقاشی به نام «فریدا کالو» می پردازد که یک نقاش نام آور و سورئالیست مکزیکی است.
فیلم در ژانر بیوگرافی ساخته شده و به رویدادهای پر فراز و نشیب، عشق، نفرت، شور و آرمانهای این زن هنرمند می پردازد. ما در این مقاله به معرفی و بررسی  این فیلم خواهیم پرداخت. پیش از آن، برای آشنایی هر چه بیشتر خوانندگان این مقاله با فریدا کالو، مرور کوتاهی بر بیوگرافی این هنرمند پرآوازه خواهیم داشت. برای دسترسی سریع به تیترها می توانید از فهرست زیر استفاده کنید.

خلاصه بیوگرافی فریدا کالو (۱۹۵۴ – ۱۹۰۷)

«ماگدالِنا کارمِن فریدا کالو یی کالدِرون دِ ریورِا»، به اختصار فریدا کالو، نقاش مشهور مکزیکی است که پدرش آلمانی و مادرش از بومیان آمریکای جنوبی بود. وی در ۶ ژوئیه ۱۹۰۷ در کویوآکانِ مکزیکوسیتی متولد شد. او شخصیتی مبارز، پرشور، خلاق، آزاد و بی باک داشت و یکی از انقلابیون و فعالان سرشناس حقوق زنان در مکزیک بود.

فریدا نقاشی را بعد از شکستن ستون فقراتش در یک تصادف وحشتناک در ۱۸ سالگی و تحت نظر پدر هنرمندش شروع کرد. بیشتر آثار او پرتره هایی از خودش به سبک سورئال هستند که زندگی، افکار و احساسات هنرمند را بیان می کنند. این نقاشی ها که عموما به صورت نمادگرایانه به تصویر کشیده شده اند، نمایانگر رنج زنان در اعصار مختلف تاریخ هستند. آثار فریدا برآمده از جراحت های جسمی-روحی و زندگی مملو از حوادث او هستند. اگر به نقاشی های این هنرمند علاقه دارید می توانید مقاله تحلیل آثار فریدا کالو را در همین سایت بخوانید.

ازدواج فریدا

فریدا سومین همسر دیه گو ریوِرا، نقاش کمونیست و سرشناس مکزیکی بود که نقاشی های دیواری اش شهرتی جهانی دارند. آن دو پس از رابطه ای پر فراز و نشیب و به شکلی غیرمعمول، با هم ازدواج کردند. ریورا در معرفی آثار فریدا به جامعه هنری مکزیک نقش بسزایی داشت. این دو هنرمند پس از ده سال از هم جدا شدند.

در ادامه زندگی، فریدا به مرور از زنی مبارز به زنی سوسیالیست تبدیل شد و روح مبارزه و اندیشه های سیاسی او در آثارش رنگ باختند. فریدا کالو در ۱۳ ژوئیه ۱۹۵۴، کمی بعد از ازدواج مجدد با همسر سابقش (ریورا) و برپایی آخرین نمایشگاه آثارش در زادگاهش (مکزیکوسیتی) با این جهان وداع کرد. در زمان مرگ، فریدا کالو تنها ۴۷ سال داشت.

فیلم فریدا (محصول ۲۰۰۲)

فیلم «فریدا» رویدادهای زندگی فریدا کالو، نقاش معروف مکزیکی را از زمان جوانی تا مرگش به تصویر کشیده است. این فیلم از فراز و نشیبهای رابطه او با ریورا، تمایلات بی پروای همجنس گرایانه او و اعتیادش به مواد مخدر و الکل برای ساکت کردن دردهای جسمانی همیشگی اش پرده برداشته است.

این فیلم با کارگردانی جولی تایمور و با بازی هنرمندانی چون سَلما هایک، آلفرد مولینا و آنتونیو باندراس در سال ۲۰۰۲ به روی پرده سینما رفت و توانست در بخش موسیقی و گریم، جایزه اسکار آن سال را دریافت کند. کسانی همچون جنیفر لوپز و مدونا مشتاق بازی در نقش این زن فمنیست و مبارز بودند که در نهایت، سلما توانست این نقش را بازی کند.

نقدها و تحلیل ها پیرامون فیلم فریدا

نظرات منتقدان درباره فیلم فریدا بسیار متفاوت است. برخی آن را یک بیوگرافی سطحی از فریدا می دانند. برخی از منتقدین تندتر به این فیلم می تازند و آن را “عاشقانه ای درباره کمونیست های فریبکار، نقاشان دیواری و روابط عاشقانه همجنس گراها” می دانند.
با این حال این فیلم با تحسین های زیادی نیز همراه بوده و به نظر برخی از منتقدین، فریدا درامی تاثیرگذار است. فیلم فریدا به لحاظ بصری و زیبایی شناسی بسیار تحسین شده است. صحنه های انیمیشن و زنده شدن تابلوهای فریدا در کنار طراحی صحنه ها خارق العاده و زیبا هستند و تماشای فیلم را بسیار لذتبخش می کنند.

تماشاگران حتی اگر درباره فریدا، تاریخ کمونیسم یا انقلاب مکزیک چیزی ندانند، ولی با این حال سکانس به سکانس می توانند با فریدا، آثار، افکار و زندگی او ارتباط برقرار کنند و این یکی از نقاط قوت این فیلم به شمار می آید.

بررسی برخی از اجزای فیلم

در ادامه سعی می کنم بدون اسپویل کردن داستان، فیلم فریدا را از بعضی از جنبه ها بررسی کنم. دقت کنید که هدف من در این نوشتار، به هیچ وجه تحلیل فیلم نیست؛ بلکه تنها تلاش می کنم این فیلم را به دوستداران هنر معرفی کنم.

بازیگران

بازیهای سلما هایک در نقش فریدا و آلفرد مولينا در نقش دیه گو ریورا بسیار دیدنی و درخشان هستند. سلما برای بازی در نقش فریدا حتی نامزد اسکار بهترین بازیگر زن در سال ۲۰۰۲ شد. او به زیبایی نقش فریدا را بازآفرینی کرده است.

شخصیتها

این فیلم نگاهی به شدت سطحی و کم مایه به فعالیتهای ایدئولوژیکی و سیاسی فریدا و دیه گو ریورا (در جهت آرمانهای سوسیالیستی آنها) می اندازد. اما این صحنه های معدود به سرعت زیر آوار سکانس هایی که به روابط جنسی و عاشقانه آنها می پردازد، مدفون می شوند. متاسفانه این مسئله، باعث انحراف داستان از سوژه هایی می شود که همواره الهام بخش مبارزان، کمونیستها و فمنیستها بوده اند. در حقیقت کارگردان سعی می کند در این فیلم، شخصیتهای مبارزی چون فریدا و ریورا را تا حد شخصیتهایی شکست خورده، خوش گذران، خیانت کار و شهوت ران تنزل دهد.

این موضوع فقط در مورد فریدا و دیه گو صدق نمی کند. شخصیتهای نامدار و تاریخی دیگری مثل تروتسکی (از چهره های برجسته انقلاب کمونیسم روسیه)، ژان شارلوت (نقاش ديواری)، پابلو اُ هيگينز (نقاش)، سيلوستر رِوِلتاس (آهنگساز) و ادوارد وستون (عکاس) نیز در این فیلم حضور دارند.
اما حضور آنها در سکانس های مختلف،صرفا جنبه تزیینی و گذرا داشته و بدون اینکه ببینده بتواند آنها را بشناسد در این فیلم می آیند و می روند. شخصیت پردازی آنها نیز به گونه ای است که در چشم بینندگان، به شکل افرادی ضعیف و بی بند و بار به تصویر کشیده می شوند، همان گونه که فریدا و ریورا تصویر می شوند.

کسانی که فریدا را می شناسند در طول سکانس های خیانت ریورا در این فیلم از خود می پرسند پس کجاست آن زن مبارز و مدافع حقوق زنان؟ آیا فریدا همین بود؟

و اینجاست که باید به نظرات آن منتقدینی که به این فیلم می تازند، بیشتر دقت کنیم. متاسفانه این فیلم جذاب تا حد زیادی سعی در تخریب سوسیالیسم و مبارزات سوسیالیستی فریدا و ریورا دارد.

فیلم نامه

نویسنده فیلمنامه فریدا، «کولنسی سیگال» است که آن را با اقتباس از رمان «فریدا: زندگی‌نامه‌ای از فریدا کالو» که «هایدن هررا» در ۱۹۸۳ آن را نوشته، به رشته تحریر درآورده است. البته روی این فیلمنامه افراد دیگری مثل «ادوارد نورتن»، دوست پسر سلما هایک، «تیم گرگوری ناوا» و «آنا توماس» نیز کار کرده اند.

با این حال به نظر می رسد به دلیل عدم بودجه کافی برای استفاده از نویسندگان کار کشته تر، مشکلاتی به لحاظ فیلم نامه ای در این اثر وجود دارد که می توان این مشکلات را در دیالوگها، کم و کسرهای طرح داستانی و پریدن از رویدادی به رویداد دیگر دید.

تم فیلم

تم فیلم اغراق شده و بسیار عاشقانه است و به جای پرداختن به زندگی انقلابی و هنری فریدا و ریورا که هر دو نقاشانی بزرگ و از حامیان انقلاب مکزیک و روسیه بودند، این فیلم صرفا بر روابط جنسی آنها با یکدیگر و دیگران تمرکز کرده است.
بسیاری از منتقدان در نقدهای خود به این نکته اشاره کرده اند. برخی از آنها در این باره معتقدند که گرایشات سیاسی حاکم بر عصر حاضر باعث شده تایمور، کارگردان این فیلم، ستاره های اصلی خود را بیشتر به عنوان هنرمندانی همجنس گرا و با روابط نامشروع متعدد معرفی کند، تا دو متفکر و مبارز سیاسی و دارای اندیشه های کمونیستی.

موسیقی

الیوت گلدنتال، آهنگسازی فیلم فریدا را برعهده داشته و موسیقی زیبای این فیلم را از تلفیق دو موسیقی هموفونیک (ارکستی) و موسیقی فلکلوریک (محلی مکزیک) ساخته است. او برای آهنگسازی در این فیلم به جایزه موسیقی اسکار ۲۰۰۲ و شهرتی جهانی دست یافت.

موسیقی این فیلم تاثیرپذیری و احساسات صحنه های این فیلم را دو چندان کرده است. یکی از نکات مورد توجه موسیقی فریدا در این است که علاوه بر استفاده از آهنگسازان محلی مکزیک در ساخت موسیقی این فیلم، به کارگیری ترانه های معروف مکزیکی نیز توانسته به خوبی ایدئولوژی های فریدا را منعکس کند. در ادامه می توانید به یکی از آهنگ های شاهکار این فیلم گوش دهید.

این آهنگ که La Llorona نام دارد در زبان اسپانیایی به معنی “زن گریان” است و آهنگی است که ریشه در داستان های فولکلور مکزیکی دارد. یورونا یا همان زن گریان در واقع داستان زنی است که همسرش او را به خاطر زن جوان تری ترک کرده است. زن از شدت این غم، کودکان خود را در رودخانه می اندازد تا غرق شوند و بعد از اینکه می فهمد چه کرده، خود را غرق می کند. روح او مجبور است تا ابد بر روی زمین سرگردان باشد و به دنبال کودکان خویش بگردد در حالی که همیشه گریان است.

ترجمه این آهنگ زیبا را می توانید در ادامه بخوانید:
یورونا (زن گریان) روزی در حال ترک کلیسا
تو را دیدم که داشتی از کنارم میگذشتی
لباس زیبایی به تن داشتی یورونا
و من فکر کردم شاید تو مریم مقدسی
آه افسوس، یورونا، یورونا، یورونای آبی آسمانی
من هیچگاه از دوست داشتنت دست برنخواهم داشت
حتی اگر به قیمت زندگی ام تمام شود
همه مرا نِگرو (سیاهپوست) صدا میزنند، یورونا
سیاه اما دوست داشتنی و مهربان
من مثل فلفل سبزم، یورونا
تند اما خوشمزه
من هیچگاه از دوست داشتنت دست برنخواهم داشت
حتی اگر به قیمت زندگی ام تمام شود
ای یورونا

سخن آخر

هر چند فریدا، فیلمی به لحاظ بصری و موسیقیایی خوش ساخت است و توانسته نشاط و شور یک زن نقاش و آوانگارد را با وجود همه تلخکامی های زندگی اش به تصویر بکشد؛ ولی حق مطلب را ادا نکرده و آینه تمام نمایی از زندگی فریدا کالو نیست. این فیلم عمدتا متمرکز بر روابط عاشقانه، انتقام از ریورا، جدایی و خیانت است و شخصیتهای فیلم را آدمهایی غیرقابل اعتماد نشان می دهد.
در این اثر شخصیت خارق العاده فریدا به عنوان زنی مبارز، سوسیالیست و الهام بخش فمنیستها دیده نمی شود. در کنار آن، شما هیچ تاثیرگذاری تاریخی و مهمی از نقاش کمونیست (ریورا) نخواهید دید. این لغزش جبران ناپذیر جولی تایمور در خلق این فیلم بود که حتی با بازیهای چشمگیر بازیگران اصلی و حضور بازیگران سرشناس هالیوود هم نمی توان روی آن سرپوش گذاشت.

در پایان امیدوارم توانسته باشم شما را با این فیلم و هنرمند زن مکزیکی، فریدا کالو به خوبی آشنا کرده باشم. پیشنهاد می کنم اگر شما هم نقد یا تحلیلی درباره این فیلم دارید، آن را در بخش کامنتهای این مقاله بنویسید تا دیگر هنردوستان نیز از آن بهره مند شوند.

در پایان، تماشای این فیلم را بیشتر به عنوان یک فیلم سرگرم کننده پیشنهاد می کنم. برای دانلود فیلم فریدا از کانال تلگرام، اینجا کلیک کنید. و پیشاپیش لازم است یاداور شوم: این فیلم مهمترین جنبه های زندگی این هنرمند بزرگ را پوشش نمی دهد!