زندگینامه ایران درودی و تحلیل نقاشی های او

ایران درودی، نقاش، نویسنده، منتقد هنری و کارگردان معاصر ایرانی است. سبک منحصربفرد او در نقاشی وی را به یکی از بزرگترین بانوان نقاش ایران و جهان تبدیل کرده است؛ تا حدی که بزرگانی مثل آندره مالرو، سالوادور دالی، ژان کوکتو، آنتونیو رودریگز آثار او را ستوده اند.

نقاشی های او تحت تأثیر اشعار مولانا، سهروردی، بایزید بسطامی، عطار و دیگر عرفای بزرگ ایران بوده و از آنجایی که عنصر نور در تابلوهای او بسیار برجسته است، او را بانوی نور، بلور و آینه لقب داده اند. در این مقاله به بیوگرافی ایران درودی و معرفی برجسته ترین آثار این بانوی نقاش و پرآوازه ایرانی می پردازیم.

تولد و کودکی ایران درودی

ایران درودی در سال ۱۳۱۵ در مشهد و در خانواده‌ای سرشناس متولد شد. خاندان پدری او از تجار بنام خراسان بودند. از سمت مادری نسبش به خانواده ای از بازرگانان قفقاز می رسد که بعد از انقلاب شوروی به ایران مهاجرت کرده و در مشهد ساکن شدند. پدرش علاقمند به هنر و فارغ التحصیل رشته معماری از دانشگاه مسکو بود. همین موضوع، زمینه را برای آشنایی ایران با نقاشی در دوران کودکی فراهم کرد.

• مهاجرت به اروپا در کودکی

از آنجایی که پدرش در هامبورگ صاحب تجارتخانه بود، ایران در یک سالگی به همراه مادر و خواهر بزرگش، پوران راهی آلمان شدند. اما با شروع جنگ جهانی و بمباران هامبورگ، خانواده اش به سرعت به ایران برگشتند. آنها ابتدا در مشهد و سپس در تهران ساکن شدند.

دوران جوانی و تحصیلات ایران درودی در اروپا

ایران درودی بعد از تحصیلات متوسطه، برای تحصیل در رشته هنر وارد دانشکده‌‌ی هنرهای زیبای پاریس (بوزار) شد. او آموزشهای هنری خود را با فراگیری تاریخ هنر در مدرسه لوور پاریس و رشته ویترای در آکادمی سلطنتی بروکسل ادامه داد و آثاری را که طی این مدت خلق کرده بود، در گالری های مختلف به نمایش گذاشت. در دهه ۴۰ نیز برای تحصیل در رشته کارگردانی سینما و تلویزیون به انستیتوی آر.سی. آی نیویورک در آمریکا رفت.

ازدواج ایران درودی و پرویز مقدسی

ایران درودی در نیویورک با پرویز مقدّسی که او هم دانشجوی کارگردانی سینما و تلویزیون بود، آشنا شد. آشنایی آنها به ازدواجی عاشقانه انجامید. متاسفانه پرویز مقدسی سالها بعد در سالگرد ازدواج شان در اثر سکته قلبی درگذشت و زندگی مشترک شان بعد از  ۱۷ سال پایان یافت.
درودی بعد از درگذشت شوهرش سه سال عزادار بود و بعد از آن هرگز ازدواج نکرد. درگذشت پرویز تاثیر عمیقی بر او گذاشت و به گفته ی خودش “قندیل های یخی” سر از نقاشی های او در آورند. بعد از فوت همسرش، ایران نخستین اثرش را با نام «عروج پرویز» نقاشی کرد.

• فرزندان ایران درودی

زندگی مشترک و کوتاه ایران و پرویز بدون فرزند ماند.

درودی در مصاحبه ای در این باره گفته: “من بچه عقب مانده‌ای بودم که به این نقطه رسیدم. دوست داشتم مادر و پدرم امروز من را می‌دیدند و خوشحال می‌شدند. در کودکی دیگران پدر و مادرم را به خاطر من آزار می‌دادند؛ اما من از شما می‌خواهم به کودکان عشق بدهید و با آنها رفتار محترمانه ای داشته باشد. من مادر نشدم چون می‌دانستم با این حرفه نمی توانم دو مسئولیت بزرگ را بپذیرم”.

بازگشت به ایران بعد از پایان تحصیلات

پس از پایان تحصیل در رشته تهیه و کارگردانی برنامه‌های تلویزیونی، درودی همراه همسرش به ایران بازگشت. او ۶ سال در تلویزیون تازه تأسیس شده ایران، به تهیه کنندگی و کارگردانی پرداخت. حاصل این ۶ سال، تهیه ۸۰ فیلم مستند تلویزیونی از هنرمندان ایران و جهان بود که همگی خوش درخشیدند. تا جایی که به دعوت دانشگاه صنعتی شریف، به استادی تاریخ هنر در این دانشگاه درآمد.

او در اردیبهشت ۱۳۳۹ آثار نقاشی خود را در تالار فرهنگ تهران به نمایش گذاشت. یکی دیگر از آثار ایران درودی نوشتن کتاب زندگینامه ایران درودی است که از چاپ بیستم هم گذشته است. از دیگر فعالیت های این هنرمند بزرگ می توان به تاسیس بنیاد ایران درودی و نیز موزه نقاشی های ایران درودی که هنوز در دست احداث است، اشاره کرد.

• نمایشگاه های نقاشی ایران درودی

بانوی نور، بلور و آینه تاکنون بیش از ۶۳ نمایشگاه انفرادی و بیش از ۲۵۰ نمایشگاه گروهی را در ایران و کشورهای مختلف جهان مثل فرانسه، بلژیک، سوئیس، آمریکا، مکزیک، ژاپن، استرالیا، کانادا، موناکو، آلمان و امارات متحده عربی برپا کرده است.
او جوایز معتبر بسیاری را نیز کسب کرده و چندین بار مورد تجلیل قرار گرفته است. ایران درودی از سال ۱۹۶۴ عضو کنگره بین‌المللی هنرمندان و منتقدین ریمینی، وروکیو، و سان مارینو ایتالیا است و در محافل هنری معتبری عضویت دارد.

• محل نگهداری آثار ایران درودی

برخی از آثار ایران درّودی در موزه هنرهای معاصر تهران، موزه هنرهای زیبای کرمان، کاخ موزه سعد آباد، کاخ صاحبقرانیه، موزه ایکسل بلژیک و موزه هنرهای معاصر نیویورک نگهداری می شود. برخی از آثار او نیز در کلکسیون های خصوصی هستند.

بررسی و تحلیل آثار نقاشی ایران درودی

برخی منتقدان هنری، ایران درودی را نقاشی سورئالیست می دانند؛ برخی دیگر او را سمبولیست و عده ای نیز سبکش را ترکیبی می دانند. ولی در حقیقت او به سبک خود رسیده و به شیوه خود و با مفاهیمی برخاسته از فرهنگ خود نقاشی می کند. آثار او تجسم روح بیقرار زنانه اش و تجربه های او از جنگ و آوارگی در کودکی است.

• رنگ در آثار ایران درودی

رنگ در آثار ایران درودی تلفیقی از رنگهای سرد و گرم است که در کنار هم استفاده می شوند. رنگ های سفید، کرم، آبی آسمانی، فیروزه‌ای، نارنجی و طوسی به نقاشی های او مهر و صلابت می دهند. درودی با رنگهای تند و گرم به تابلوهایش پویایی و تحرک می بخشد. در حقیقت، حرکت در آثار او از عناصر برجسته ای است که با این رنگها خلق می شوند.

• نقاشیهای سورئال ایران درودی

درودی به طبیعت و فضا دید منحصر بفردی دارد. طبیعت در آثار او مه آلود است. عدم وجود خط زمینه و ایجاد فضایی نامحدود، آسمان و زمین را به هم وصل کرده و دنیایی فراواقع گرایانه (سورئال) ایجاد می کند. در این فضا، زمان وجود ندارد.

در واقع، درودی با خلق مناظر سورئال در آثارش سعی می کند از جهان مادی فرار کند و به عالم آرمانی که در سودای رسیدن به آن است، دست یابد.

حضور عناصری مثل حرکت و نور از خصوصیات برجسته ی تمام نقاشی های این زن نقاش سرشناس است.

• سوژه گل در آثار ایران درودی

در نقاشی های ایران درودی، گلها را برجسته تر و بزرگتر از برگ و ساقه ها می بینیم که در هر سطحی و هر فضایی از زمین گرفته تا آسمان و کویر می رویند. گل در آثار او تمثیلی از زنانگی، جاودانگی و امید است. او غالبا گلهایش را در پیش زمینه نقاشی طراحی می کند تا به نقاشی حس لطافت و نرمی ببخشد.

معروفترین نقاشی های ایران درودی

بسیاری از آثار ایران درودی از شاهکارهای نقاشی معاصر هستند. برخی از معروفترین آثار نقاشی ایران درودی عبارتند از:

• تابلوی نفت

تابلوی نفت ایران درودی از معروفترین آثار این هنرمند است که به سفارش شرکت آی.تی.تی برای لوله کشی نفت آبادان به ماهشهر در سال ۱۳۴۷ شروع به کشیدن آن کرد. تصویر این تابلو با تیراژ چند میلیونی در مطبوعات مهم امريكا مثل لایف، تایمز و نیوزویک چاپ شد. احمد شاملو نام این تابلو را «رگ های زمین، رگ های ما» گذاشت و حتی در سال ۱۳۵۲ شعری نیز برای آن سروده است.

• تابلوی طغیان کویر

تابلوی «طغیان کویر» یکی از آثار ایران درودی است که به آن علاقه زیادی دارد. این اثر از جمله برجسته ترین آثار او به شمار می رود. او این اثر را در نمایشگاه موزه‌ هنرهای معاصر تهران به نمایش گذاشت. در واقع تابلوی طغیان کویر یکی از تابلوهایی است که براساس یکی از کارهای اولیه او در دوران دانشجویی اش نقاشی شده است.

تفاوت این اثر با اثر اولیه در رنگهای نقاشی است. اثر اولیه تقریبا به رنگ سیاه و تیره است. اما در تابلوی طغیان کویر، ترکیبی از رنگهای گرم و سرد مثل آبی، نارنجی و سفید برای رنگ آمیزی به کار رفته و تحول نقاش از تاریکی به نور را می توان به وضوح دید. علت عشق خاص او به این اثر نیز همین روند رسیدن به هدفش یعنی رسیدن به نور است.

• جاودانه خلیج فارس

تابلوی «جاودانه خلیج فارس» یکی دیگر از دیگر آثار مشهور ایران درودی است که در سال ۱۳۶۴ نقاشی شده است. او درباره این تابلو چنین گفته است: “من این اثر را تحت تاثیر شعری که یک سرباز ایرانی پیش از مرگش سرود و در روزنامه اطلاعات ۳۲ سال پیش چاپ شده بود، خلق کردم. تمام عشقم به ایران زمین را در این اثر گنجانده ام”.

او حتی نمایشگاه نقاشی اش را که در سال ۱۳۸۷ شمسی در موزه هنرهای معاصر تهران برپا کرده بود به همین نام یعنی جاودانه خلیج فارس نامگذاری کرد.

• سرزمین بیگانه

سرزمین بیگانه نام یکی دیگر از نقاشی های معروف ایران درودی است که در ۱۳۴۲ نقاشی شده است. او در این منظره ی سورئال نیز خط مرزی برای زمین و آسمان نکشیده و از رنگهای تند برای تحرک بخشیدن به صحنه استفاده کرده است. تلفیق رنگهای گرم و سرد و همنشینی آنها در این اثر کاملا مشهود است.

• به زلالی یک عشق

ایران درودی در تابلوی «به زلالی یک عشق» نیز که یکی از آثار فاخر این هنرمند است، فضایی رویاگونه و سورئال را به تصویر کشیده است. او در این اثر با استفاده از گل و نور که از عناصر همیشگی آثار او هستند، به مخاطب نوید امید و جاودانگی را می دهد. گلهای برجسته ی او در این نقاشی نیز بر زمین و آسمان روییده و در مرکز نقاشی توجه بیننده را به خود جلب می کنند.

امیدواریم در این مقاله توانسته باشیم شما را با آثار ایران درودی و بیوگرافی این بانوی هنرمند آشنا کنیم. شما هم می توانید اطلاعات خود در زمینه آثار این هنرمند نقاش را با ما در بخش نظرات این مقاله به اشتراک بگذارید.